Spaarnwoude

Oppervlakte
3000 ha
Beheerder
Recreatieschap Spaarnwoude
Kenschets
In natuur- en recreatiegebied Spaarnwoude kunt u al wandelend, fietsend of skeelerend genieten van het afwisselende typisch Hollandse veenweidelandschap en de vele monumenten.
Omschrijving
In Spaarnwoude kunt u allerlei verschillende soorten landschappen en natuur vinden. Het gebied bestaat uit polderlandschappen, bossen , veenweidegebieden, graslanden, rietlanden, moerassen en veel water. Spaarnwoude kent een rijke flora en fauna. Het landschap van recreatiegebied Spaarnwoude heeft een historische waarde. U vindt er karakteristieke oude dorpen en vele monumenten, zoals oude dijken, sluizen en gebouwen zoals molens en gemalen. Ook bevinden zich militaire verdedigingswerken over het gehele gebied.

Bos
In Spaarnwoude is sprake van ecologisch bosbeheer. Dit is een vorm van natuurlijk bosbeheer dat gericht is op het ontwikkelen van een gevarieerd en compleet bos-ecosysteem. Natuurlijke processen voeren hierin de boventoon. Er wordt gestreefd naar zelfregulatie binnen het bos. Kunstmatige ingrijpen zijn in veel gevallen echter noodzakelijk. Ingrijpen kan betekenen: groepsgewijze kap, bosbegrazing, extensief maaibeheer aan de bosranden of het tegengaan van een uitheemse plant als de Reuzenberenklauw. In Spaarnwoude vindt men voornamelijk bossen waarbij populieren het beeld bepalen. Deze bossen zullen geleidelijk worden omgevormd naar een meer natuurlijke samenstelling met hoofdboomsoorten als zomereik, es en beuk.

Planten
In Spaarnwoude kan men allerlei verschillende soorten natuur vinden. Het gebied bestaat uit polderlandschappen, (berken)bossen, veenweidegebieden, graslanden, rietlanden, moerassen en veel water. Spaarnwoude kent een rijke variatie aan planten. Door het ecologische beheer van de agrarische bedrijven komen langzamerhand weer planten terug die in een veenweidegebied thuishoren. Minder mesten verbetert de kwaliteit van het slootwater en dat is goed voor water- en oeverplanten. In Spaarnwoude zijn onder andere de echte koekoeksbloem en grote ratelaar terug van weggeweest. Met een beetje geluk kunt u zelfs de Rietorchis vinden. Andere zeldzaamheden die in het gebied voorkomen zijn Fraai Duizendguldenkruid, Tongvaren, Groot Heksenkruid en Polei.

Landschappen
Het landschap van recreatiegebied Spaarnwoude heeft een historische waarde. U kunt nog steeds de verkavelingspatronen waarnemen. Deze zijn aangebracht door de boeren in de tiende en elfde eeuw bij de ontginning van de veenmoerassen. Het karakter van het gebied is eeuwenlang bepaald door de strijd tegen het water. Onder de monumenten zijn dan ook diverse dijken, sluizen en gebouwen zoals molens en gemalen. Ook bevinden zich militaire verdedigingswerken over het gehele gebied.
In Spaarnwoude kunt u allerlei verschillende soorten natuur vinden. Het gebied bestaat uit polderlandschappen, bossen, veenweidegebieden, graslanden, rietlanden, moerassen en veel water. De aanwezigheid van een rijke flora en fauna is voor een groot deel te danken aan de toepassing van natuurlijk-vriendelijk (agrarisch) beheer.

Forten
Aan het eind van de 18e eeuw werd een verdedigingslinie rondom Amsterdam gebouwd. Deze werd de “Stelling van Amsterdam” genoemd. De linie was bedoeld om de stad bij oorlogsgevaar uit handen van de vijand te kunnen houden. De stelling werd ruim om de stad heen gebouwd, zodat bij langdurige belegering voedsel verbouwd kon worden.
In het recreatiegebied liggen nog steeds verschillende forten die onderdeel uitmaakten van de “Stelling van Amsterdam. In het dorp Haarlemmerliede ligt Fort Liebrug. Dit fort is tussen 1886 en 1899 aangelegd door het Departement van Oorlog. Het Fort Penningsveer is gebouwd tussen 1886 en 1907. Bij Spaarndam ligt het Fort Bezuiden en het Fort Benoorden Spaarndam.

Stompe Toren
In het dorpje Spaarnwoude ligt de Stompe Toren. De toren en het kerkje stammen uit ca. 1200. In 1573 is de kerk door Spaanse troepen vernield en daarna hersteld. Vervolgens werd in 1747 de kerk weer vernield, ditmaal door een storm. Hierna is de kerk weer hersteld en in 1844 werd de toren wegens instortingsgevaar ingekort tot de huidige hoogte van 20 meter. Sindsdien wordt de kerk de “Stompe Toren” genoemd. De kerk is tijdens de zomermaanden in het weekend open voor publiek. Dan zijn er regelmatig concerten en exposities.

Molens
Molen “De Slokop”
Deze molen is in 1877 gebouwd en diende als vijzelmolen ter afwatering van een deel van de Verenigde Binnenpolder op de Mooie Nel. Het is een achtkantige bovenkruier, een poldermolen met een vlucht van 26,05 meter. De molen is gerestaureerd en eigendom van de vereniging “De Hollandsche Molen”. De molen ligt aan de oost oever van de Mooie Nel. De molen is bewoond.
Molen "De Veer"
De molen stamt uit 1701. De naam is ontleend aan de plaatselijke veerpont over de rivier De Liede. De molen was voorzien van een scheprad om het water van de grote Veerpolder over te pompen naar de naast gelegen rivier De Liede. In 1874 werd het scheprad vervangen door een houten vijzel, die later weer werd vervangen door een stalen vijzel. Na 1935 werd de molen overbodig omdat de bemaling werd overgezet op een elektrisch gemaal. De molen raakte geleidelijk aan in verval en kon niet meer worden bewoond. In 1978 kocht Recreatieschap Spaarnwoude de molen op en liet het restaureren. In 1998 brandde de molen tot aan de grond toe af. Het recreatieschap liet de molen weer herbouwen. De kap met wieken is een bovenkruier, het molenlijf is een achtkant. Sinds 2003 is de molen weer toegankelijk voor publiek. Op de middenzolder is een expositieruimte.

Dorpen
Spaarndam
Omstreeks 1200 is de Spaarndammerdijk aangelegd langs de oever van het IJ van Spaarndam naar Amsterdam. Aan het eind van het Spaarne ligt het voormalige vissersdorp Spaarndam. De karakteristieke huizen, bruggen en sluizen maken dit dorp een bezoek waard. Bij het dorp liggen twee forten die onderdeel uitmaakten van de Stelling van Amsterdam, een verdedigingslinie die in de vorige eeuw om Amsterdam gebouwd is. In het dorp staat een standbeeld van Hansje Brinkers. Volgens de legende voorkwam Hansje een waternoodramp door met zijn duim een gat in de dijk te dichten.
Spaarnwoude
Het dorpje Spaarnwoude is gebouwd op een strandwal. Uit opgravingen is gebleken, dat er rond het begin van onze jaartelling mensen op de strandwal hebben gewoond. De mensen zijn echter door de stijging van het waterpeil verjaagd. Vanaf circa 800 vestigden zich weer mensen op de strandwal. In 1573 werd Spaarnwoude verwoest door de Spanjaarden. Vervolgens werd het dorp weer herbouwd. In het dorp staat een kerk uit de 16e eeuw: De Stompe Toren.
Haarlemmerliede
Het huidige dorpje Haarlemmerliede is niet het oude Haarlemmerliede. Het oude Haarlemmerliede maakte onderdeel uit van Spaarnwoude en werd soms “Spaarnwouderliede” genoemd. In het dorp ligt Fort Liebrug, een onderdeel van de “Stelling van Amsterdam”. Ook vindt u in het dorp een parochie uit de 18e eeuw, “St. Jacobus de Meerdere”.
Ingangen
De hoofdingang ligt aan de Laaglandersluisweg in Velsen-Zuid. Dit is afslag R101 op de N202 (Amsterdamse weg). Er bevinden zich ook ingangen aan de andere kanten van het gebied (R102 t/m R106).

De bereikbaarheid wordt in detail beschreven op onze website.
Toegangsvoorwaarden
Vrij toegankelijk, tussen zonsopgang en zonsondergang.
Parkeergelegenheid
Diverse parkeerterreinen.
Info seizoensgebonden
Het gebied is niet seizoensgebonden
Toegankelijkheid honden
Honden toegestaan

Honden zijn in principe toegestaan. Echter niet meer dan 3 honden. In sommige delen van het gebied mag de hond niet komen of moet de hond aangelijnd zijn. Dit wordt door middel van borden aangegeven.

Boeken en folders
Grote full-colour Plattegrond Spaarnwoude € 3,--.
Bron
Recreatie Noord-Holland